Ιστορική Εξέλιξη

ΣΑΝ άθλημα, η κωπηλασία εμφανίζεται στη σύγχρονη εποχή στην Αγγλία, αλλά με καθαρά επαγγελματική αντίληψη. Οι αγώνες μεταξύ επαγγελματιών κωπηλατών -βαρκάρηδων, ήταν σύνηθες φαινόμενο, στα πλαίσια του οποίου επιτρέπονταν και στοιχήματα. Παράλληλα όμως βελτίωνε την κωπηλατική τεχνική, τη ναυπηγική και αναδείκνυε τις ουσιαστικές αξίες της κωπηλασίας. Περισσότερο γνωστή και καθιερωμένη ήταν η λεμβοδρομία Τόμας Ντόγκετ, όπου ο νικητής αποκτούσε, εκτός των οικονομικών ωφελημάτων και τον τίτλο του καλύτερου επαγγελματία κωπηλάτη. Ολα αυτά γίνονται γύρω στο 1716. Στο τέλος του 18ου αιώνα και προς τις αρχές του 19ου ανάβει η πρώτη φλόγα των ερασιτεχνικών αγωνιστικών διαδικασιών. Η κωπηλασία μπαίνει στην Πανεπιστημιακή της εποχή. Το 1973 στο κολέγιο Ητον. Το 1815 στην Οξφόρδη. Αυτή την εποχή διεξάγονται οι πρώτοι καθαρά ερασιτεχνικοί και σε πανεπιστημιακό επίπεδο κωπηλατικοί αγώνες. Το 1829 σηματοδοτεί χρονικά την έναρξη της μεγάλης παραδοσιακής ετήσιας λεμβοδρομίας μεταξύ των πανεπιστημίων Cambridge και Oxford. Το 1839 ορίζει χρονικά την έναρξη των λεμβοδρομιών που οργανώνουν οι κάτοικοι του Χένλεϋ και που από το 1851 ονομάζονται "Χένλεϋ Ρόγιαλ Ρεγκάτα". Το 1882 τα σωματεία κωπηλασίας στην Μεγάλη Βρετανία είναι αρκετά, ώστε να δημιουργήσουν την Ομοσπονδία τους. Η ARA (AMATEUR ROWING ASSOCIATION) είναι γεγονός. Το παράδειγμα της Μεγάλης Βρετανίας το ακολουθούν πολλές ευρωπαϊκές χώρες.

ΣΤΗΝ Ελλάδα δημιουργείται το πρώτο αθλητικό σωματείο της χώρας. Βρισκόμαστε στο 1885. Είναι ο Ομιλος Ερετών στον Πειραιά και φυσικά αντικείμενό του είναι η κωπηλασία. Αυτή η πρωτιά του αθλήματος ενισχύει την εικόνα του φαινομένου. Δεν είναι καθόλου τυχαίο το γεγονός ότι το πρώτο αθλητικό σωματείο στην πατρίδα μας είναι κωπηλατικό, που σημαίνει ότι όταν ακόμη ο σύγχρονος αθλητισμός στην χώρα μας βρισκόταν στα σπάργανα, η κωπηλασία είχε τόσο "προχωρημένων αντιλήψεων" στελέχη, ώστε να προχωρήσουν στη δημιουργία σωματείου. Στη συνέχεια δεν άργησαν να δημιουργηθούν και άλλα σωματεία. Λίγα χρόνια μετά, οργανώνεται ο Ναυτικός Ομιλος Σύρου (1893), ενώ από το 1886 έχουν αρχίσει να διεξάγονται κωπηλατικοί αγώνες. Στον διεθνή χώρο η ίδρυση Εθνικών Ομοσπονδιών είναι τόσο ραγδαία, ώστε κρίνεται αναγκαία η δημιουργία Διεθνούς Ομοσπονδίας. Η FISA (FEDERATION INTERNATIONAL DES SOCIETES D' AVIRON) ιδρύεται το 1892. Η Ελληνική Κωπηλατική Ομοσπονδία ιδρύεται το 1927, ενώ ήδη από το 1906 έχουν γίνει οι πρώτοι Πανελλήνιοι Αγώνες.

Τεχνική Εξέλιξη

Η κωπηλασία δεν έπαψε ποτέ να εξελίσσεται τεχνικά ως άθλημα, είτε αυτό αφορά την κατασκευή του σκάφους, είτε την τεχνική των κινήσεων. Σε ότι αφορά το σκάφος, η πορεία εξέλιξης άρχισε με την προσπάθεια για όσο το δυνατόν στενότερα και ελαφρύτερα σκάφη. Οι στενές βάρκες δημιούργησαν την ανάγκη στήριξης του σκαλμού με μεταλλικές ή ξύλινες προεκτάσεις, αφού αναγκαστικά απομακρύνονται από τις κουπαστές. Ετσι εμφανίζονται οι πρώτες εξωσκάλμιες βάρκες, (OUTRIGER). Η εξέλιξη αυτή άρχισε περί το 1830 και μέχρι το 1850 τα σκάφη συνεχίζουν να επιμηκύνονται και να ελαφραίνουν. Η ιδέα της στήριξης των σκαλμών σε υποστηρίγματα, είχε σαν αποτέλεσμα τη μείωση του πλάτους του σκάφους από 1,10 m (για την οκτάκωπο ) σε 0,55 m, με επακόλουθο και την αύξηση της ταχύτητας κατά 15% - 20%. Ηταν επομένως λογική η ταχύτητα διάδοσης των εξωσκαλμίων σκαφών. Το γεγονός όμως που μπορεί να χαρακτηρισθεί σαν "έκρηξη", ήταν η εμφάνιση του κινητού καθίσματος το 1857. Εφευρέτης του ο Ι. Μπάμποκ που το παρουσίασε στις Ηνωμένες Πολιτείες. Η χρήση του κινητού καθίσματος γενικεύτηκε ταχύτατα, ενώ η εξέλιξή του είναι συνεχής ακόμα και μέχρι σήμερα. Η αρχική διαδρομή του καθίσματος πάνω σε μεταλλικές "ράγες" ήταν 30 εκ. Σήμερα έχει ξεπεράσει τα 80 εκ. επιτρέποντας ολοκληρωμένη και πιο φυσιολογική κίνηση, ενώ δίνει πολύ μεγάλες δυνατότητες εφαρμογής δύναμης. Παράλληλα, τα αρχικά χοντροκομμένα καθίσματα πέρασαν από πολλά στάδια πριν φτάσουν στη σημερινή ανατομική και ιδιαίτερα ελαφριά κατασκευή. Το μέσο κίνησης του καθίσματος στις μεταλλικές "ράγες" ήταν αρχικά οι ξύλινες ροδέλες. Ετσι εμφανίζεται στην Αγγλία το 1873, ενώ αμέσως μετά, στη Γερμανία, ο Σύλλερ του δίνει μεγαλύτερες δυνατότητες τοποθετώντας μεταλλικές ροδέλες. Σήμερα οι ρόδες του καθίσματος είναι από σκληρό και πολύ ελαφρό πλαστικό.

Το σέλμα

ΛΕΓΕΤΑΙ ότι η πρώτη ιδέα για κινητό κάθισμα δημιουργήθηκε, όταν στη διάρκεια κάποιου αγώνα άρχισε να βρέχει. Οι κωπηλάτες τότε διαπίστωσαν ότι γλιστρώντας πάνω στους βρεγμένους πάγκους, αποκτούσαν την δυνατότητα να μεγαλώσουν το τόξο της κουπιάς τους. Η διαπίστωση αυτή είχε σαν αποτέλεσμα την χρησιμοποίηση παντελονιού και πάγκου αλειμμένου με λίπος ή λάδι. Από το σημείο αυτό μέχρι το να σκεφθεί κάποιος το κινητό κάθισμα, ομολογουμένως η απόσταση ήταν μικρή.

Κωπηλατικό Χρονικό

Στην Ιλιάδα περιγράφεται το ξεκίνημα του Ελληνικού στόλου με ιδιαίτερη έμφαση στο ρυθμό των κωπηλατών.

Ο Φιλόστρατος αναφέρει ότι ο Παλαμήδας έπεισε τους αρχηγούς των Ελλήνων στην Τροία, όταν ο στρατός υπέφερε από το λιμό, να στέλνουν τους στρατιώτες για κωπηλασία στην ανοιχτή θάλασσα, ενώ παράλληλα έπεισε και τον αρχιστράτηγο Αγαμέμνονα να αθλοθετήσει βραβεία για τα καλύτερα πληρώματα.

1430 π.Χ. - Επιτύμβια στήλη που βρίσκεται στο μουσείο του Εδιμβούργου, αναφέρει ότι ο Φαραώ Αμένοφις Β' «εκτός του ότι ήταν γνωστός ως πολεμιστής, ήταν γνωστός και για τις επιδόσεις του στην κωπηλασία».

1000 π.Χ. - Στην Οδύσσεια αναφέρεται ότι οι Φαίακες (8ον) επέλεξαν πλήρωμα πενήντα δύο εκλεκτών κωπηλατών για την επάνδρωση καινούργιου σκάφους. Ηταν τόσο καλοί, ώστε δεν χρειάζονταν ούτε πηδαλιούχο, ούτε πηδάλιο, «διότι τα πλοία των Φαιάκων αντελαμβάνοντο ως από ενστίκτου τι εσκέπτετο ή προετίθετο να πράξη το πλήρωμά των!».

Ο Βιργίλιος στο 50 της Αινειάδας, περιγράφει κωπηλατικούς αγώνες.

296 μ.Χ. - Μετάλλιο του αυτοκράτορα Κωνσταντίνου Α' παριστά τετράκωπο λέμβο.

972 μ.Χ. - Ο Ρώσος ηγεμόνας Σβιατοσλαύος κρατά το πηδάλιο στην κωπηλάτη λέμβο του, όταν διασχίζει τον Δούναβη για να συναντήσει και να διαπραγματευθεί με τον αυτοκράτορα Ιωάννη Τσιμισκή. Χαρακτηριστικά αναφέρεται, ότι, όπως και το πλήρωμά του, είναι ντυμένος στα λευκά και σε τίποτα δεν διαφέρει από αυτό, εκτός του ότι η δική του στολή είναι καθαρότερη.

973 μ.Χ. - Οκτώ βασιλείς της Σκωτίας, Αγγλίας, και Ουαλίας, επανδρώνουν οκτάκωπο λέμβο, με πηδαλιούχο τον βασιλέα Εντγκαρ, ο οποίος μόλις είχε στεφθεί βασιλιάς της Βρετανίας και κάνουν διαδρομή στον ποταμό Ντη, για τον τιμήσουν.

1541 - Λέγεται ότι φοιτητές του κολεγίου του Τσέστερ, κωπηλάτησαν στον ποταμό Ντη, για να τιμήσουν το βασιλιά Ερρίκο τον 8ο.

Στα 1300 και 1592 μνημονεύεται ότι έγιναν και καταχωρήθηκαν οργανωμένες λεμβοδρομίες στη Βενετία. Στη δεύτερη περίπτωση μάλιστα, η λεμβοδρομία καταχωρήθηκε ως λεμβοδρομία που έγινε αποκλειστικά μεταξύ γυναικών.

1715 - Αρχίζει ο αρχαιότερος αγώνας, στον Τάμεση, «δια το χιτώνιον και έμβλημα του Ντόγκετ». Ο αγώνας αυτός συνεχίζεται μέχρι σήμερα. Ο Ντόγκετ, διάσημος ηθοποιός της εποχής, έγινε αφορμή για τη δημιουργία στη συνέχεια πολλών ανάλογων αγώνων.

1811 - Ο πρώτος καταχωρημένος αγώνας κωπηλασίας στην Αμερική.

1815 - Εναρξη τήρησης κωπηλατικών αρχείων στο Πανεπιστήμιο του Oxford.

1827 - Ιδρυση επισήμου κωπηλατικού ομίλου στο Πανεπιστήμιο του Cambridge.

1829 - Πρώτη επίσημη συνάντηση των οκτάκωπων Oxford-Cambridge.

1830 - Καθιέρωση πρωταθλήματος «σκιφ» Μεγάλης Βρετανίας. Την ίδια εποχή καταγράφεται αγώνας κωπηλασίας στην Τασμανία της Αυστραλίας.

1839 - Ιδρύεται επίσημα ο κωπηλατικός όμιλος του Πανεπιστημίου του Oxford.

1844 - Ναυπηγείται η πρώτη εξωσκάλμια λέμβος στο Νιούκαστλ.

1845 - Στις βασιλικές λεμβοδρομίες του Χένλεϋ εμφανίζεται εξωσκάλμιο «σκιφ».

1857 - Ο Ι. Μπάμποκ παρουσιάζει και εφαρμόζει για πρώτη φορά το κινητό κάθισμα.

1869 - Ο Ι. Μπάμποκ ναυπηγεί σκάφος με κινητά σέλματα στη Ν. Υόρκη.

1885 - Η οκτάκωπος της Οξφόρδης, διασχίζει τη Μάγχη προς την Γαλλία σε 4 ώρες και 22 λεπτά.

1893 - Πρώτο Ευρωπαϊκό πρωτάθλημα, που οργανώνει η Διεθνής Κωπηλατική Ομοσπονδία (F.I.S.A.). Την προηγούμενη χρονιά (1892), επισφραγίσθηκε το προβάδισμα αρχαιότητας της κωπηλασίας, με την ίδρυση της F.I.S.A., η οποία υπήρξε η πρώτη σύγχρονη διεθνής αθλητική οργάνωση. Ιδρυτικά μέλη ήταν η Γαλλία, Βέλγιο, Ελβετία, Ιταλία και η ομοσπονδία Αδριατικής, η τότε Αυστροουγγαρία.

Η κατανοητή για τότε, ακατανόητη όμως για σήμερα, τάση απομονωτισμού της Μ. Βρετανίας, την οδήγησε να γίνει οριστικά μέλος το 1948, όταν διαπίστωσε ότι στους Ολυμπιακούς Αγώνες, που η ίδια οργάνωνε, οι κωπηλάτες της δεν θα είχαν δικαίωμα συμμετοχής, χωρίς η Ομοσπονδία τους να είναι μέλος της Διεθνούς Ομοσπονδίας.

1954 - Καθιερώνεται το πρωτάθλημα Ευρώπης στην κατηγορία γυναικών.

1970 - Γίνεται στην Ελλάδα το πρώτο Παγκόσμιο Πρωτάθλημα εφήβων. Οι αγώνες γίνονται στα Ιωάννινα και η χώρα μας κατακτά το ασημένιο μετάλλιο στη Δίκωπο με πηδαλιούχο.